Kelime anlamı olarak tahrif; “bir şeyin aslını bozma, kalem oynatma, değiştirme” demektir.[1] Kambiyo senetlerinde tahrifat, senet metninde harflerin yerini değiştirmek, metindeki bazı beyanları çıkarmak, üzerini kazımak, yakmak, yırtmak, çizmek, metindeki bazı beyanların yerini değiştirmek, senet metnine sonradan bazı ilaveler yapmak şeklinde olabilir. Tahrifat çok çeşitli şekillerde karşımıza çıkabilir. Örneğin; senetteki meblağın arttırılması veya azaltılması hallerinde, senedin tanzim tarihinin değiştirilmesi hallerinde tahrifat söz konusudur. Tahrifatta, borçlu tarafından doldurulmuş ve altı imzalanmış senet, sonradan borçlu dışında kimseler tarafından senet üzerindeki hususlar değiştirilmekte, bozulmaktadır.
Şeklen tamam olan bir senedin sonradan ilgililerinin muvafakatiyle değiştirilmesi tahrifat kapsamında yer almaz. Kambiyo senedinde tahrifattan bahsedebilmek için öncelikle ortada şeklen tamam bir kambiyo senedi bulunmalıdır. Dolayısıyla kambiyo senedinde bulunması zorunlu olan unsurlardan birinin (örneğin; bonoda lehtarın adı) silinmesi halinde senet kambiyo senedi niteliğini yitireceği için tahrifat söz konusu olmaz. Burada kıymetli evrakın zayi ve iptaline başvurulabilir.
Senet metnindeki değişiklikler ile ilgili olarak Türk Ticaret Kanununun 748. Maddesinin 1. Fıkrasında şu şekilde belirtilmektedir: “Bir poliçe metni değiştirildiği takdirde, değiştirmeden sonra poliçe üzerine imza koymuş kişiler, değişmiş metne ve ondan önce imzasını koyanlar ise eski metne göre sorumlu olurlar.” Söz konusu madde 778/1-g hükmünün yollaması ile bonolarda da uygulanır. TTK m. 748/1 hükmünün gündeme gelebilmesi için şeklen geçerli olan bir senet üzerinde ve senedin metnine dâhil unsurlarında değişiklik yapılması gerekmektedir.
Senet metninde yapılan tahrifat hallerinden uygulamada en çok karşılaşılan senetteki bedelin değiştirilmesidir. Örneğin; senedin bedel hanesine “100 TL” yazılarak düzenlenen senedin, sonradan senet bedelini “1200 TL” olarak değiştirilmesi halinde tahrifat söz konusu olacaktır[2]. Yine senetteki “TL” ibaresinin çizilerek yerine “Euro” ibaresinin yazılması halinde de bedelde tahrifattan söz edilir[3]. Bu örneklerdeki gibi bedelde tahrifat yapılan bir senede dayanılarak yapılan icra takibinde borçlunun tahrifat iddiası “sahtelik iddiası” dır. Borçlu bedelde tahrifat iddiasını menfi tespit davası açarak ileri sürmüş ve yargılama sırasında örneğin bedelin gerçekte 398.000 TL olduğu fakat sonradan önüne 1(bir) rakamı ilave edilmek suretiyle 1.398.000 TL haline dönüştürüldüğü anlaşılmışsa; borçlunun 1.000.000 TL miktar borçlu olmadığına karar verilmelidir. Ayrıca borçlu kendisine karşı yapılan kambiyo senedine müstenit takibe süresinde icra mahkemesine yapacağı borca itirazında senet bedelinde tahrifat yapıldığı itirazını ileri sürebilir. Bu halde borçlu örneğin, asıl borcun 398.000 TL olduğu halde senedin önüne 1(bir) rakamı ilave edilerek 1.398.000 TL olarak tahrif olduğunu ileri sürecektir. Borçlunun icra mahkemesine yapacağı bu itiraz borca kısmi itiraz niteliğindedir. Bu halde icra mahkemesi borcun gerçekte 398.000 TL olduğuna kanaat etmesi halinde, borçlunun kısmi itirazını kabul ederek kabulü ile tahrifat yapılmasından önceki miktar olan 398.000 TL`nin üzerindeki kısım yönünden takibin iptaline karar vermesi gerekmektedir. Burada senet bedelinin hem yazı ile hem de rakam ile ifade edilmiş olan ve fakat iki bedelin birbirinden farklı olması durumunda TTK m.676/1 hükmünün uygulanıp uygulanmayacağına da değinmek gerekmektedir. Söz konusu madde “Poliçe bedeli hem yazı hem de rakamla gösterilip de iki bedel arasında fark bulunursa, yazı ile gösterilen bedel üstün tutulur” şeklindedir.
Yüksek Mahkeme’ye göre; “Maddedeki yazıyla gösterilen bedele itibar olunur kuralı, senetteki rakam ve yazı kayıtlarında herhangi bir tahrifatın yapılmamış olması koşuluna bağlıdır. Çünkü bedelin rakam ve yazıyla ayrı ayrı yazılmasındaki amaç senetlerde yapılması olası tahrifatı önlemektir. Rakam veya yazıda bir tahrifat mevcut ise, yasal anlamda gerçek bir farktan da söz edilmeyeceği gibi böyle bir hal senetlerin tedavüle çıkarılırken doldurulmuş olması ilkesine de aykırıdır”[4].
Senedin düzenleme(keşide) tarihinin değiştirilmesi durumuyla da karşılaşılmaktadır. Keşide tarihi ibraz süreleri, protesto süreleri vs. haller bakımından önemlidir. Yine keşidecinin senedi düzenlediği sırada ehliyetli olup olmadığı da keşide tarihine göre belirlenecektir. Senedin keşide tarihinde değişiklik yapılmışsa ve tüm ilgililerce onaylanmamışsa senedin düzeltilme öncesine göre değerlendirme yapılır[5].
Senet metninde yapılan bazı değişiklikler ise tahrifat teşkil etmez. Bu hususlara da kısaca değinmek gerekmektedir. İlk olarak açık senedin anlaşmaya aykırı olarak doldurulması hali tahrifat niteliğinde değildir. Tedavüle çıkarılırken tamamen olarak doldurulmayan senede açık senet veya başka bir deyişle beyaz senet denilmektedir Boş bırakılan unsurlar tarafların doldurma anlaşmalarına göre doldurulduğunda senet baştan itibaren bütün unsurları tam olan geçerli bir bonoya (veya poliçe veya çek)dönüşür[6]. Açık senedin aradaki anlaşmaya aykırı olarak doldurulması halinde ise, bu tahrifat teşkil etmez. TTK m.680 gereğince; tedavüle çıkarılırken tamamen doldurulmamış bulunan bir poliçe, aradaki anlaşmalara aykırı bir şekilde doldurulursa, bu anlaşmalara uyulmadığı iddiası, hamile karşı ileri sürülemez; meğerki hamil poliçeyi kötü niyetle iktisap etmiş veya iktisap sırasında kendisine ağır bir kusur isnadı mümkün bulunmuş olsun. Kambiyo senetlerine bazı kayıtların konulması halinde, söz konusu kayıtlar yazılmamış sayılır. Örneğin; senet metnine sonradan, “iş bu bono vadesinde ödenmediği takdirde diğer bonoların da muaccel olacağı” şeklindeki bir kayıt konulduğunda, söz konusu muacceliyet kaydı bononun geçersizliği sonucunu doğurmaz fakat muacceliyet kaydı yazılmamış sayılır. Dolayısıyla bu örnekteki gibi kayıtların sonradan senet metnine eklenmesi veya senet metninden silinmesi durumunda tahrifat söz konusu olmaz. Kambiyo senedinde bulunması gereken olmazsa olmaz unsurların (zorunlu şekil şartları) değiştirilmesi durumunda da tahrifat söz konusu olmaz. Çünkü kambiyo senedinde bulunması zorunlu unsurlardan birinin bulunmaması senedin kambiyo senedi niteliğini kaybetmesine neden olur. Bu durumda ise tahrifat değil, kambiyo senedinin zayi ve iptali gündeme gelir[7].
[1] www.tdk.gov.tr [2] Y19HD, 25.06.2012, E:2012/5410, K:2012/10463 (www.kazancihukuk.com) [3] Y12HD, 07.05.2013, E:2013/8315, K:2013/17524 (www.kazancihukuk.com) [4] Y11HD, 25.04.1978, E:1978/1587, K:1978/2170 (www.kazancihukuk.com) [5] Y12HD, 20.06.2012, E:2012/6549, K:2012/21696 (www.kazancihukuk.com) [6] KARAHAN Sami/ARI Zekeriya/BOZGEYİK Hayri/SARAÇ Tahir/ÜNAL Mücahit, Kıymetli Evrak Hukuku, Mimoza yayınları, 1.bası, Konya,2013, s. 213 [7] ERDEM Nuri, Kambiyo Senetlerinde Senet Metninde Değişiklikler Tahrifat, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008, s.70
تعليقات